Dieuwertje Kuijpers (1984) is freelance onderzoeksjournalist gespecialiseerd in (inter)nationale politiek en defensie. Nadat zij promoveerde aan de Vrije Universiteit koos zij voor een carrière in de onderzoeksjournalistiek. Vanuit haar woonplaats Algarve in Portugal werkt zij voor Vrij Nederland en onderzoekscollectief SPIT.
Door: Robin Zweep
Hoe ben je in de journalistiek terechtgekomen?
“Aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en Georgetown University heb ik onderzoek gedaan naar risicogedrag van democratieën tijdens militaire interventies. Op dit onderzoek ben ik in 2018 gepromoveerd en een jaar later heb ik een ‘lekenversie’ van mijn promotie uitgebracht getiteld ‘Anders is dit werk voor niets geweest’. Twee jaar eerder was ik al begonnen met schrijven voor Follow the Money(FTM) en sinds 2011 schrijf ik voor ThePostOnline (TPO). Door Bert Brussen en Eric Smit, de hoofdredacteuren van TPO en FTM, ben ik uiteindelijk écht in de journalistiek beland. Hoewel ik in het begin wel twijfelde om de sprong te maken – ik had immers ook verder kunnen gaan in de wetenschap of het bedrijfsleven – besloot ik onder het mom van ‘niet geschoten is altijd mis’ het werk als journalist een jaartje uit te proberen. Nu ruim vijf jaar later kan ik mij geen leuker werk voorstellen.
Als freelancer ben ik verschillende dingen gaan doen. Zo schreef ik reportages over defensie voor Nieuwe Revu waardoor ik een beter beeld kon krijgen van de werkvloer in deze sector. Dat helpt ook weer bij het maken voor verhalen voor FTM dus dat was een gouden combinatie. Via collega Kim van Keken haakte ik aan bij onderzoekscollectief SPIT, een coöperatie voor en door freelance onderzoeksjournalisten. Daarnaast schrijf ik een column in Atlantisch Perspectief over internationale politiek en treed ik soms op in radio- en tv programma’s voor een stukje politieke duiding. Ook heb ik nooit helemaal afscheid genomen van de wetenschap. Regelmatig geef ik les op universiteiten over internationale veiligheid en risicogedrag tijdens militaire interventies. En met SPIT geven we elk jaar een bijvak onderzoeksjournalistiek aan de Universiteit Utrecht.”
Wat zijn volgens jou de voor- en nadelen van freelancen?
“Wanneer je wordt gevraagd om ergens voor te werken zijn de voorwaarden meestal gunstiger dan wanneer je pas net begint in de journalistiek en je de concurrentie met anderen moet aangaan. Wat ik met name bij jonge freelancers zie, is dat zij soms echt flink onderbetaald worden. Een grote uitgever als DPG Media is berucht om de extreem lage woordtarieven. Daar valt nauwelijks tegenop te werken. Vrij Nederland heeft mij wel eens aangeboden om in vaste dienst te komen. Dat aanbod heb ik afgewezen omdat je als freelancer meer vrijheid hebt. Als freelancer heb ik het voordeel dat ik voor meerdere opdrachtgevers tegelijk kan werken. Dat maakt het werk afwisselend.”
Je werkt vanuit Portugal in de Nederlandse journalistiek. Hoe ervaar je dat?
“Vanuit Portugal kan ik het grootste gedeelte van mijn werk gewoon doen: overal waar internet is en bereik kan ik aan de slag. Het leeuwendeel van mijn werk bestaat uit archieven doorspitten, Kamerdebatten terugkijken, commissieverslagen en rapporten lezen en mijn bevindingen bespreken met experts om er zeker van te zijn dat ik mijn observaties in de juiste context plaats. Kortom: met de stofkam door de archieven gaan en veel nabellen. Het is wel zo dat je soms mensen wel even live moet zien. Denk aan: sommige bronnen, opdrachtgevers en collega’s. Daarom ben ik om de maand een week in Nederland. Die week zit dan ook steevast volgepropt met kopjes koffie en lunches. Ik probeer die weken te plannen rondom andere activiteiten, zoals het geven van gastcolleges. Soms moet ik tussendoor nog extra op en neer, zoals toen ik afgelopen lente met Tim Hofman voor BOOS een uitzending maakte. Dat maakt het ook wel weer leuk en afwisselend. Overigens denk ik wel dat de verhuizing naar Portugal mede door corona makkelijker was om te maken. De maand dat ik begon met schrijven voor Vrij Nederland, was tijdens de eerste lockdown. Ik ben daar dus niet anders gewend dan op afstand mee te werken. Tegelijkertijd merk ik het ook met interviews: als je mensen benaderd komen ze negen van de tien keer zelf met het voorstel het via Zoom te doen. We zijn denk ik allemaal ook wat meer gewend om dingen die op afstand kunnen, ook op afstand te doen.”
Welke tips heb jij voor beginnende journalisten?
“Zorg ervoor dat je jezelf specialiseert. Dat hoeft niet per se in een onderwerp te zijn, maar kan ook in een bepaald journalistiek genre of onderzoeksmethode. Belangrijk is dat je er positieve energie uit haalt. Wanneer je wordt afgewezen of steevast alleen maar klussen krijgt voor veel te lage tarieven: ga niet twijfelen aan jezelf of jouw kwaliteiten! Het is echt niet zo dat alleen ‘het echte talent’ komt bovendrijven. Journalistiek is het enige vak wat ik ken waar van beginners wordt verwacht ze én goed onderzoek kunnen doen én een gouden pennetje hebben.”
